สุขศึกษา-พละศึกษา

ผังมโนทัศน์สาระการเรียนรู้

ทักษะการเคลื่อนไหวร่างกาย
     การเคลื่อนไหวร่างกายมีลักษณะที่สำคัญ 3 รูปแบบ คือ
     1. การเคลื่อนไหวพื้นฐาน (fundamental movement) เป็นทักษะการเคลื่อนไหวร่างกายที่จำเป็นสำหรับชีวิตและการดำรงชีวิตของมนุษย์ในการปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ
     2. การเคลื่อนไหวในชีวิตประจำวัน (daily movement) เป็นทักษะการเคลื่อนไหวร่างกายในอิริยาบถต่าง ๆ ทั่วไปที่ใช้ในการดำเนินชีวิต
     3. การเคลื่อนไหวเฉพาะอย่าง (special movement) เป็นการผสมผสานทักษะการเคลื่อนไหวพื้นฐานต่าง ๆ เพื่อนำมาใช้ในการออกกำลังกาย หรือเล่นกีฬา

ปัจจัยที่ส่งเสริมประสิทธิภาพในการเคลื่อนไหวร่างกาย
     1. ปัจจัยในด้านตัวบุคคล หมายถึง องค์ประกอบเฉพาะบุคคลที่ช่วยให้การเคลื่อนไหวมีประสิทธิภาพ ได้แก่ ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ โครงสร้างร่างกาย ทักษะในการเคลื่อนไหว รวมถึงปัจจัยทางจิตใจและสายตา
     2. ปัจจัยในด้านสภาพแวดล้อม หมายถึง องค์ประกอบภายนอกที่มีอิทธิพลต่อการเคลื่อนไหว ได้แก่ ความสัมพันธ์ของฐานกับการเคลื่อนไหว ความสัมพันธ์ของฐานกับการเคลื่อนไหว และสภาพอุณหภูมิของอากาศในขณะที่มีการเคลื่อนไหว

รูปแบบและแบบฝึกทักษะการเคลื่อนไหวร่างกายพื้นฐาน
ทักษะการเคลื่อนไหวพื้นฐานแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ คือ
     1. การเคลื่อนไหวแบบอยู่กับที่ (nonlocomotor movement) หมายถึง ทักษะการเคลื่อนไหวที่ผู้ปฏิบัติมีการเคลื่อนไหวอวัยวะต่าง ๆ เช่น การก้มตัว การเหยียดตัว การผลัก การดัน การบิดตัว แต่ร่างกายไม่มีการเคลื่อนที่
     2. การเคลื่อนไหวแบบเคลื่อนที่ (locomotor movement) หมายถึง ทักษะการเคลื่อนไหวที่ใช้การเคลื่อนร่างกายจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง เช่น การเดิน การวิ่ง การสไลด์ (slide)

     3. การเคลื่อนไหวแบบประกอบอุปกรณ์ (manipulative movement) หมายถึง ทักษะการเคลื่อนไหวที่ผู้ปฏิบัติมีการบังคับหรือควบคุมวัตถุโดยใช้อวัยวะที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะการใช้มือและเท้า เช่น การขว้าง การตี การเตะ การรับ  

การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ
     การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ (exercise for health) คือการเคลื่อนไหวหรือการกระตุ้นให้ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายทำงานมากกว่าภาวะปกติอย่างเป็นระบบ ตามความเหมาะสมของเพศ วัย และสภาพร่างกายของแต่ละบุคคล

รูปแบบของการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ
     1. การออกกำลังกายแบบการเกร็งกล้ามเนื้อโดยไม่เคลื่อนไหวอวัยวะ (isometric exercise) เป็นการออกกำลังกายเพื่อเพิ่มขนาดและความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ
     2. การออกกำลังกายแบบต้านน้ำหนัก (isotonic exercise) โดยการเกร็งกล้ามเนื้อ พร้อมกับเคลื่อนไหวข้อต่อแขนหรือขาด้วย
     3. การออกกำลังกายแบบต้านความเร็วคงที่ (isokinetic exercise) โดยใช้เครื่องมือการออกกำลังกายที่ปรับความเร็วและแรงต้าน
     4. การออกกำลังกายแบบไม่ใช้ออกซิเจน (anaerobic exercise) โดยที่ร่างกายไม่ได้นำออกซิเจนมาใช้ในการสันดาปพลังงาน แต่จะใช้พลังงานสำรองที่อยู่ในกล้ามเนื้อมาใช้เป็นพลังงาน
     5. การออกกำลังกายแบบใช้ออกซิเจนหรือแบบแอโรบิก (aerobic exercise) โดยกระทำกิจกรรมติดต่อกันเป็นเวลานาน จนพอที่จะกระตุ้นให้ร่างกายใช้พลังงานจากกระบวนการสันดาปออกซิเจนเพิ่มมากกว่าปกติ จนสามารถกระตุ้นให้ปอดและหัวใจทำงาน

หลักปฏิบัติเกี่ยวกับการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ
     ยึดหลัก “4 พ” คือ บ่อยพอ หนักพอ นานพอ และพอใจ
     กิจกรรมนันทนาการ คือ กิจกรรมต่าง ๆ ที่ปฏิบัติด้วยความสมัครใจในเวลาว่าง โดยไม่หวังสิ่งตอบแทน และได้ความเพลิดเพลิน อาจปฏิบัติคนเดียวหรือปฏิบัติเป็นหมู่คณะ

กีฬาเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต
     กีฬาตะกร้อข้ามตาข่าย มีกติกาการเล่นที่ดัดแปลงมาจากกติกาของกีฬาแบดมินตันและวอลเลย์บอลผสมผสานกัน แต่จะใช้ศีรษะ ข้อศอก ไหล่ และเท้าในการเล่นตอบโต้กันไปมาระหว่างผู้เล่น 2 ทีม ซึ่งแต่ละทีมจะประกอบด้วยผู้เล่นทีมละ 3 คน โดยพยายามเล่นลูกตะกร้อไม่เกิน 3 ครั้ง ให้ข้ามตาข่ายตกลงบนพื้นสนามในแดนของฝ่ายตรงข้าม และป้องกันไม่ให้ลูกตะกร้อตกลงบนพื้นสนามในแดนของตนเอง

     กีฬาเทเบิลเทนนิส จัดเป็นกีฬาประเภทบุคคล มีทั้งประเภทเดี่ยวและประเภทคู่ ประกอบด้วยผู้เล่น 2 ฝ่าย แต่ละฝ่ายจะยืนทางด้านหัวโต๊ะรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า เริ่มเล่นโดยผลัดกันส่งลูกด้วยการตีลูกให้ตกลงพื้นโต๊ะในแดนของตนเอง ก่อนที่ลูกจะข้ามตาข่ายซึ่งขึงแบ่งครึ่งโต๊ะให้ไปตกลงในแดนของฝ่ายตรงข้าม แล้วฝ่ายตรงข้ามจึงตีลูกข้ามตาข่ายย้อนกลับมา สลับกันตีลูกข้ามตาข่ายกันไปมา จนกว่าจะมีฝ่ายหนึ่งทำลูกเสีย คือไม่สามารถตีลูกให้เป็นไปตามกฎกติกาที่กำหนดได้ ฝ่ายที่ไม่ได้ทำให้ลูกเสียจะได้คะแนน 1 คะแนน ฝ่ายใดได้คะแนนถึง 11 คะแนนก่อนจะเป็นฝ่ายชนะ

คำสำคัญ  ทักษะการเคลื่อนไหวร่างกาย  การเคลื่อนไหวพื้นฐาน  การเคลื่อนไหวในชีวิตประจำวัน  การเคลื่อนไหวเฉพาะอย่าง  ฐานรองรับ  การเคลื่อนไหวแบบอยู่กับที่  การเคลื่อนไหวแบบเคลื่อนที่  แอโรบิก  การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ  ชีพจร  หลัก “4 พ”  กิจกรรมนันทนาการ  กีฬาตะกร้อข้ามตาข่าย  กีฬาเทเบิลเทนนิส